Opublikowany dziś projekt budżetu na okres po 2027 roku nie wykorzystuje dekarbonizacji transportu do zwiększenia konkurencyjności unijnego przemysłu, twierdzi T&E. Środki na upowszechnienie czystych technologii są zbyt małe.
W nowym kluczowym programie budżetowym, Funduszu Konkurencyjności (ECF), na transformację klimatyczną i dekarbonizację przemysłu przeznaczono jedynie 67 mld euro na siedem lat - z czego 40 miliardów to nie nowe środki, ale wcześniej istniejący instrument. Potrzeby w zakresie dofinansowania samych tylko czystych technologii w transporcie wynoszą 39 mld euro rocznie do 2030 r.
Wsparcie dla krytycznych technologii, takich jak baterie i e-paliwa dla lotnictwa i transportu morskiego, ma zasadnicze znaczenie dla zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego, konkurencyjności i strategicznej autonomii Europy. Jednak ograniczone środki w ramach Funduszu Konkurencyjności, wraz z szerokim zakresem technologii, które kwalifikują się do finansowania, grożą odsunięciem na bok kluczowych inwestycji transportowych. W samej tylko branży bateryjnej zagrożonych jest nawet 100 000 nowych miejsc pracy, które mogłyby powstać do 2030 roku.
Projekt zawiera pewne pozytywne sygnały wspierające zieloną strategię przemysłową UE. Fundusz Konkurencyjności będzie mógł wykorzystywać dopłaty do produkcji w celu zwiększenia podaży czystych technologii, podczas gdy w poprzednich budżetach nie było to dozwolone. Wprowadzono również wymogi „Made in EU”, dając firmom korzystającym z lokalnych technologii i dostawców uprzywilejowany dostęp do unijnych funduszy.
"Projekt budżetu zawiera obiecujące elementy dotyczące wspierania produkcji i wymogu stosowania europejskich komponentów, ale Fundusz Konkurencyjności w proponowanej formie nie jest potężnym silnikiem zdolnym rozruszać europejski i polski cleantech, który Komisja obiecywała. Europa musi rozwijać i wzmacniać łańcuchy wartości czystych technologii u siebie. Bez wystarczających inwestycji ryzykuje, że stanie się graczem drugiej ligi. Dzisiejszy projekt to za mało, ale nie za późno, by zmienić kurs" - komentuje Adam Guibourgé-Czetwertyński, dyrektor polskiego biura T&E.
Cel 35% wydatków na klimat i bioróżnorodność zapewni ciągłość inwestycje w oze, efektywność energetyczną i odporność na zmiany klimatu, ale nie jest wystarczający, aby osiągnąć cele klimatyczne UE. Brak eliminacji subsydiów dla paliw kopalnych również w tym nie pomoże. Niepokojąca jest jednak likwidacja programu LIFE, podstawowego instrumentu UE w zakresie działań na rzecz klimatu i środowiska.
T&E z zadowoleniem przyjmuje podwojenie instrumentu „Łącząc Europę” (CEF). Jednakże, pozostawiając realizację kluczowych krajowych projektów kolejowych z sieci TEN-T w rękach państw członkowskich, Komisja nie może mieć pewności, że podstawowa sieć kolejowa UE zostanie skutecznie wdrożona.
Aby sfinansować budżet, T&E proponuje, aby sięgnąć do branż o wysokim wpływie na środowisko i niskim opodatkowaniu, takich jak lotnictwo. Europejski podatek od paliwa lotniczego mógłby wygenerować około 21,25 mld euro rocznie, gdyby zastosować go do wszystkich lotów startujących z UE. Podobnie, podatek od paliw wykorzystywanych w transporcier morskim mógłby przynieść 24 miliardy euro rocznie.
„Europa potrzebuje zdecydowanego zwiększenia inwestycji, żeby stać się bardziej konkurencyjna, zamożna i zielona. Do tego niezbędny jest przemyślany, skuteczny i przewidywalny plan inwestycyjny. Pokazany przez Komisję projekt to na razie zbyt ostrożny pierwszy krok w tym kierunku” - stwierdza Xavier Sol, dyrektor ds. zrównoważonych finansów w T&E.
